Jeśli posiadasz konto na portalu - zaloguj się, jeśli go nie posiadasz zarejestruj się.
Gil (Pyrrhula pyrrhula)
Systematyka
Rząd: wróblowe (Passeriformes)
Rodzina: łuszczaki (Fringillidae)
Gatunek Gil (Pyrrhula pyrrhula)
Charakterystyka/ morfologia
Ptak o krępej sylwetce, wydatnej piersi i dużej głowie. Dziób czarny, gruby, krótki, mocny i stożkowaty. Tęczówki oczu i nogi są brązowe. U obu płci czarny wierzch głowy, biały kuper i długi, niebiesko czarny ogon, różowo brązowy spód. Skrzydła długie, czarne ze skośną białą pręgą (wraz z białym kuprem są elementami obecnymi u tych ptaków niezależnie od wieku i płci). Dymorfizm płciowy jest mocno zaznaczony, choć obie płci są jednakowej wielkości. U samca policzki i pierś jaskrawoczerwona, grzbiet (płaszcz) niebieskawo popielaty. Dorosłe samce mają zawsze czarną czapeczkę obejmującą twarz podczas gdy młodociane - brązową. U samicy pierś bledsza, brązowo-różowa, grzbiet brązowo szary. Młode podobne do samic, z szarobrązowym brzuchem, ale bez czarnej czapeczki. Charakterystyczne ubarwienie zyskują dopiero po jesiennym pierzeniu. W okresie lęgowym bardzo skryty, natomiast zimą jest stosunkowo mało płochliwy i daje się obserwować z dość bliska (nawet 0,5 m). Większy od wróbla. Długość ciała ok. 17 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 27 cm, waga ciała ok. 25 g . Często pogwizduje: diu, diu, diu lub cicho wyćwierkuje. Melodia nie jest głośna i podobna do gwizdania na szyjce butelki. Poza tym u gili występuje nieczęste u innych ptaków zachowanie - śpiewają również samice. Najczęściej widywany w kraju w okresie zimowym gdy w stadach na drzewie szuka owoców. W okresie lęgowym trudno go zobaczyć gdyż staje się wtedy skrytym ptakiem. Na jesieni pojawiają się osobniki z północno-wschodniej Europy, gdyż dla nich zima tam jest zbyt surowa. Pozostają dość licznie w parkach, lasach i ogrodach północno-wschodnich regionów oraz w górach do kwietnia.
Biotop/ preferencje pokarmowe
Spotkać go można w wilgotnych, gęstych lasach iglastych i mieszanych, borach świerkowych i jodłowych z gęstym poszyciem, zadrzewieniach, sadach, parkach, cmentarzach z drzewkami świerkowymi i ogrodach. Unika otwartych terenów i bezdrzewnych pól. Zimą zwracają uwagę nieliczne stadka pięknie ubarwionych samców, którym towarzyszą skromniej ubarwione samice, gdy pojawiają się na obrzeżach siedlisk ludzkich. Wiosną i latem gile skryte są w leśnej gęstwinie i nie zwracają na siebie uwagi. Potem przestają się kryć. W poszukiwaniu pokarmu mogą odwiedzać różne siedliska, a nawet śródmieścia dużych miast czy karmniki. Zjada głównie nasiona drzew i krzewów leśnych, na przykład. dzikiej róży. Z owoców jarzębiny chętnie wydłubuje pestki. Wiosną odżywia się pączkami drzew, młodymi pędami. Bardzo rzadko zjada nasiona chwastów, ponieważ niepewnie się czuje na cienkich łodyżkach. Bardzo chętnie zjada nasiona (skrzydlaki) klonu. Po okresie lęgowym chętnie żywi się takimi suchymi i mięsistymi owocami jak jagody, owoce leśne - nasiona pokrzyw, łobody, jarzębiny, głogu, dzikiej róży, jaworu, czereśni, brzozy, olchy, dębu, buka, szczawiu i innych roślin, które ściągają je do parków i ogrodów. Mocnym dziobem umiejętnie oddzielają mięsistą część, rozłupuje nasionka i połyka ich zawartość. Gdy kończy się zima ubywa nasion i owoców, co powoduje, że ptak coraz częściej wyszukuje pączków drzew liściastych. W przypadku sadów czy zieleni miejskiej nie jest to zwyczaj szkodliwy, gdyż mała liczebność gili nie wywołuje poważnych szkód. Pod koniec maja w diecie dominują nasiona mniszka lekarskiego. Ptak zbiera je wtedy na łąkach z ziemi. Przypadkiem podczas zbioru owoców zdarza się mu zjeść drobne owady, ale normalnie się nimi nie żywi. Podstawą pożywienia dla piskląt w gnieździe stanowią wyłuskane nasionka z domieszką owadów, ślimaków i pająków. Ptak przeważnie żeruje na drzewach i wyższych krzewach, zimą zlatując częściej na grunt.
Rozwój osobniczy
Wyprowadza 2 lęgi w ciągu roku od maja do lipca. Tworzy pary są monogamiczne. Zakłada gniazdo w sąsiedztwie jezior, strumieni i górskich potoków. Przeważnie na drzewku iglastym w gęstwinach, zwłaszcza świerkowym, jałowcowym i jodłowym. W rozwidleniu bocznej gałęzi na wysokości 1,5–6 m nad ziemią, dobrze osłonięte. Składa się z suchych gałęzi, łodyg, korzonków, mchów, liści i traw tworząc czarkę. W maju składa 4–5 jaj różnobiegunowych, wydłużonych o tle bladoniebieskim z nielicznymi plamkami w kolorze czerwonym lub brązowym. Wysiadywanie od zniesienia ostatniego jaja trwa od 12–14 dni. Wysiaduje tylko samica. Po wykluciu oboje partnerzy karmią swoje potomstwo. Pisklęta, gniazdowniki, przebywają w gnieździe przez okres ok. 2 tygodni. Jeszcze przez pewien czas pozostają pod opieką rodziców , częściej samca. Gdy skończy się okres lęgowy gile opuszczają tereny gniazdowania leżące w iglastych borach średnich i wyższych położeń górskich i przelatują na niziny i pogórza, gdzie łatwiej jest o zdobycie pokarmu. Gile na wolności dożywają nawet do 15 lat.
Status gatunku
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochrona gatunkową.
Przygotowała: Wanda Kula
pasjonatów i miłośników o różnorodnym doświadczeniu i osiągnięciach.